ครัวเรือนฐานราก หรือครัวเรือนที่รายได้อยู่น้อยที่สุด ร้อยละ 20 เผชิญปัญหาความไม่เท่าเทียมมาอย่างยาวนาน อย่างไรก็ตาม รัฐบาลไม่ได้เพิกเฉยกับปัญหาดังกล่าว ดังนั้นได้จัดทำรัฐบาลปลัดทศวรรษศาสตร์ในการแก้ปัญหาความยากจนและความไม่เท่าเทียมผ่านแผนพัฒนาประเทศของสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566 – 2570) และกรอบการพัฒนาของประเทศไทย (ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี)
สำนักงานสถิติแห่งชาติ ได้ร่วมกับ มูลนิธิปิดทองหลังพระ ในการจัดทำดัชนีความก้าวหน้าในการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก “ต้นทุนชีวิต” เมื่อปี พ.ศ. 2558 และมีการปรับปรุงระเบียบวิธีการคำนวณครั้งล่าสุดในปี พ.ศ. 2560 ซึ่งดัชนีนี้มีประโยชน์ในการติดตามพัฒนาการเศรษฐกิจของประเทศ จึงได้จัดทำการจัดเก็บข้อมูลรายครัวเรือนทุกครัวเรือนทั่วประเทศ ใน พ.ศ. 2560 จนถึง พ.ศ. 2562 จนถึง พ.ศ. 2564 และต่อเนื่องในปี พ.ศ. 2566 โดยพัฒนาเครื่องมือการเก็บข้อมูลเพื่อให้สอดคล้องกับการวิเคราะห์การพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก และเป็นประโยชน์ต่อหน่วยงานต่างๆ ในการระบุพิกัดของปัญหา และสนับสนุนให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องสามารถระบุพิกัดของปัญหาและสามารถแก้ไขปัญหาความยากจนอย่างตรงจุดและตรงกับบริบทของพื้นที่ต่าง ๆ และยังเป็นเครื่องมือสะท้อนความก้าวหน้า ระหว่างกลุ่มรายภาคกับกลุ่มอื่น ๆ